Ur. 1954 r. w Warszawie. Studiował kompozycję u Włodzimierza Kotońskiego (1974-78) i Tadeusza Bairda (1978) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, którą ukończył z wyróżnieniem. W 1976 brał udział w Międzynarodowej Letniej Akademii Muzyki Dawnej w Innsbrucku, a w latach 1978, 1980 i 1982 – w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. Współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia (1979-81), z Niezależnym Studiem Muzyki Elektroakustycznej (1982-84) i Studiem Muzyki Elektronicznej Akademii Muzycznej w Krakowie (1983). Dzięki stypendium im. Herdera w latach 1984-85 kontynuował studia u Romana Haubenstocka-Ramatiego w Wiedniu. Był również stypendystą Deutscher Akademischer Austauschdienst w Berlinie (1987-88), gdzie pracował w Studiu Elektronicznym Technische Universität.

Twórczość Pawła Szymańskiego od chwili napisania w roku 1978 „Partity II” – pracy dyplomowej zamykającej okres studiów u Włodzimierza Kotońskiego – jest niezwykle jednorodna stylistycznie, wyrafinowana, poddana zawsze ścisłej dyscyplinie technicznej, mimo to zdumiewa różnorodnością emocji i nastrojów, sięgających od zmysłowej gry dźwiękowej do metafizycznej zadumy.

W 2013 roku w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej odbyła się premiera jego debiutanckiej i długo oczekiwanej opery, „Qudsję Zaher”, do której libretto napisał filmowy dokumentalista Maciej Drygas, twórca takich obrazów jak „Usłyszcie mój krzyk” (1991), „Stan nieważkości” (1994) czy „Jeden dzień w PRL” (2005), reżyserią zajął się litewski reżyser Eimuntas Nekrošius.

Muzyka Pawła Szymańskiego jest wykonywana na całym świecie (m.in. w Austrii, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Danii, Niemczech, Francji, Holandii, Japonii, na Węgrzech, w Meksyku, Szwecji, we Włoszech, w Stanach Zjednoczonych). Wiele utworów powstało na zamówienie europejskich instytucji i festiwali i zostało prawykonanych przez światowej sławy wykonawców. Do nich należą między innymi: „Partita IV” na orkiestrę (1986) – napisana na zamówienie północnoirlandzkiej rozgłośni BBC dla festiwalu muzyki współczesnej „Sonorities ’87” organizowanego przez Queen’s University w Belfaście, prawykonania na tym festiwalu dokonała Ulster Orchestra pod dyrekcją Lionela Frienda; „A study of shade” na małą orkiestrę (1989) – skomponowane na zamówienie Aldeburgh Festival, gdzie utwór został po raz pierwszy wykonany przez Britten-Pears Orchestra, dyrygował Richard Bernas; „Quasi una sinfonietta” na orkiestrę kameralną (1990) – dla zespołu London Sinfonietta, który prawykonał kompozycję w Queen Elizabeth Hall pod batutą Arturo Tamayo; „Sixty-odd pages” na orkiestrę kameralną (1991) – zamówione przez Südwestfunk Baden-Baden i prawykonane podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” przez Südwestfunk Sinfonieorchester Baden-Baden, dyrygowaną przez Mathiasa Bamerta; „Pięć utworów” na kwartet smyczkowy (1992) – powstałych na zamówienie rozgłośni BBC w Bristolu, pierwszy raz wykonanych również podczas Festiwalu „Warszawska Jesień” – grał Kwartet Śląski; „Koncert na fortepian i orkiestrę” (1994) – skomponowany na zamówienie Radio France i tam też prawykonany przez Ewę Pobłocką i Wielką Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia pod dyrekcją Antoniego Wita; „Recalling a serenade” na klarnet, dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę (1996) – napisane na zamówienie Kuhmo Chamber Music Festival, w ramach którego prawykonania dokonał klarnecista Kari Kriikku i Kwartet Śląski.

Jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich. W 1979 otrzymał I nagrodę Konkursu Młodych Związku Kompozytorów Polskich za utwór „Gloria” na chór żeński i zespół instrumentalny (1979). Ten sam utwór w 1981 zajął IV miejsce w kategorii utworów młodych kompozytorów na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. W 1985 kompozycja „Lux aeterna” na głosy i instrumenty (1984) zdobyła jedną z nagród w Konkursie Kompozytorskim Muzyki Sakralnej, organizowanym przez Internationale Bachakademie w Stuttgarcie. W 1988 „Partita III” na klawesyn amplifikowany i orkiestrę (1985-86) zwyciężyła w Konkursie Kompozytorskim im. Benjamina Brittena w Aldeburgh. W 1993 Związek Kompozytorów Polskich przyznał Pawłowi Szymańskiemu swoją doroczną nagrodę. W styczniu 1994 otrzymał Wielką Nagrodę Fundacji Kultury, a w maju tego samego roku utwór „Miserere” na głosy i instrumenty (1993) został przedstawiony przez Program II Polskiego Radia na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu i znalazł się w grupie utworów rekomendowanych. W 1995 zdobył główną nagrodę Konkursu Międzynarodowej Fundacji Muzyki Polskiej za motet „In paradisum” na chór męski (1995).

W latach 1982-87 wykładał na Wydziale Kompozycji, Teorii i Dyrygentury Akademii Muzycznej w Warszawie. Jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich. Był także członkiem Zarządu Głównego (1989-99), wiceprezesem (1991-94 i 1997-99) ZKP oraz członkiem Komisji Programowej Festiwalu „Warszawska Jesień” (1987, 1989-99). Wraz z Rafałem Augustynem, Stanisławem Krupowiczem i Lidią Zielińską założył w 1990 wydawnictwo muzyczne „Brevis”. W 1997 z Krzysztofem Knittlem, Stanisławem Krupowiczem i Józefem Patkowskim zainicjował powstanie Fundacji Przyjaciół „Warszawskiej Jesieni”.

W 2006 odbył się Festiwal Muzyki Pawła Szymańskiego, z którego w 2007 Polskie Wydawnictwo Audiowizualne wydało czteropłytowy album.

Ważniejsze utwory:

• K. na orkiestrę (1972)
• Epitafium na dwa fortepiany (1974)
• Kwartet smyczkowy (1975)
• Limeryki na skrzypce i klawesyn (1975;wersja na flet, skrzypce i wiolonczelę:1979)
• Partita I na orkiestrę (1976)
• Kyrie na chór chłopięcy i orkiestrę (1977)
• Intermezzo na zespół kameralny (1977)
• Partita II na orkiestrę (1977-1978)
• Gloria na chór żeński i orkiestrę (1979)
• La folia na taśmę magnetofonową quadro lub stereo (1979)
• Dziesięć utworów na trio smyczkowe (1979)
• …under the plane tree na taśmę magnetofonową quadro lub stereo (1980)
• Villanelle na kontratenor, dwie altówki i klawesyn do słów Jamesa Joyce’a (1981)
• Cztery utwory liturgiczne na sopran i orkiestrę (1980-1981)
• Dwa utwory na kwartet smyczkowy (1982)
• Sonata na zespół instrumentalny (1982)
• Crux fidelis na taśmę magnetofonową quadro (1983)
• Appendix na flet piccolo i inne instrumenty (1983)
• Dwie konstrukcje iluzoryczne na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1984)
• Lux aeterna na głosy i instrumenty (1984)
• Partita III na amplifikowany klawesyn i orkiestrę (1985-86)
• Trop na fortepian (1986)
• Dwie etiudy na fortepian (1986)
• Partita IV na orkiestrę (1986)
• Through the Looking-Glass… I na orkiestrę kameralną (1987)
• Through the Looking-Glass… IIna taśmę magnetofonową quadro (1988)
• A Study of Shade na orkiestrę kameralną (1989; wersja na pełną orkiestrę:1992)
• A Kaleidoscope for M.C.E. na wiolonczelę (1989, wersja na skrzypce solo:1997)
• quasi una sinfonietta na orkiestrę kameralną (1990, wersja na pełną orkiestrę:2000)
• Sixty-odd Pages na orkiestrę (1991)
• a due na dwoje skrzypiec (1991)
• Pięć utworów na kwartet smyczkowy (1992)

• Two studies na orkiestrę (1992)
• Miserere na głosy i instrumenty (1993)
• Trzy utwory na trzy flety proste z akompaniamentem metronomu (1993)
• Through the Looking-Glass… III na klawesyn solo (1994; wersja na klawesyn i kwartet smyczkowy:1994)
• Koncert na fortepian i orkiestrę (1994)
• Bagatelle für A.W. na skrzypce, klarnet, saksofon tenorowy i fortepian (1995)
• SONAT(IN)A na fortepian (1995)
• In paradisum deducant te Angeli… motet na chór męski (1995)
• Dwie melodie na fortepian (1995)
• Recalling a Serenade na klarnet, dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę (1996)
• Film Music na orkiestrę (1996)
• Fotografia z przyjęcia urodzinowego (Kwartet Śląski z cieniem Bartóka) na kwartet smyczkowy (1998)
• Viderunt omnes fines terrae na chór chłopięcy i zespół (1998)
• Preludium i fuga na fortepian (2000)
• Trzy pieśni do słów Trakla na sopran i orkiestrę kameralną (2002; wersja na sopran i fortepian: 2002, wersja na niższy głos żeński i fortepian: 2003)
• Chlorophaenhylohydroxipiperidinofluorobutyrophaenon na zespół kameralny i inne dźwięki (2002)
• Compartment 2, Car 7 na wibrafon, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (2003)
• Concerto a 4 na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (2004)
• Singletrack na fortepian (2005)
• Qudsja Zaher opera w dwóch aktach (2005)
• Gigue na wiolonczelę solo (2006)
• Ceci n’est pas une ouverture na orkiestrę (2007)
• Eals(Oomsu) na orkiestrę (2009)
• a più corde na harfy i fortepian (2010)
• ΦΥΛΑΚΤΗΡΙΟΝ (PHYLAKTERION) na głosy i instrumenty perkusyjne (2011)
• Cztery tańce heweliańskie na organy i dwa pozytywy (2011)
• Sostenuto na orkiestrę (2012)
• Cztery utwory na kwartet smyczkowy (2013)
• Epilog na orkiestrę kameralną (2013)
• Dissociative Counterpoint Disorder na klawesyn (2014)
• Sonata na altówkę i fortepian (2015)
• Through the Looking-Glass… IV na orkiestrę (2016)
• À la recherche de la symphonie perdue (2018)